در زمان گذشته، دارندگان غرفههای بزرگ و بنکداران بازار، تحت عنوان عمده فروش و صاحبان مغازههای کوچک و محلی بهعنوان خرده فروش شناخته میشدند. امروزه با گسترش عرضی کسبوکارها و ظهور فروشگاهها و عمده فروشیهای اینترنتی، تعریف عمده فروشی و خرده فروشی تا حدودی دستخوش تغییر شده است. در دورانی که ما در آن زندگی میکنیم، مجریان سیاستهای قانونگذاری کشور در حوزه امور مالیاتی، به دنبال برقراری عدالت اجتماعی در این زمینه هستند. از این رو شناخت مشاغل برای محاسبه نرخ مالیات عمده فروشی و خرده فروشی بسیار مهم است.
مالیات عمده فروشی و خرده فروشی در کشور ما بر اساس ضریب مالیاتی محاسبه میشود. این ضریب هر سال توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام میشود و بین عمده فروشان و خرده فروشان، تفاوت زیادی دارد. مالیات عمده فروشی طبق این ضریب، بسیار بیشتر از مالیات مشاغل کوچکتر است و گاهی اوقات حتی 2 یا چند برابر است. در ادامه تفاوت عمده فروشی و خرده فروشی را شرح دادهایم.
تفاوت عمده فروشی و خرده فروشی
تفاوت بین مشاغل عمده فروشی و خرده فروشی، در نوع کسب و کار آنهاست. عمده فروشان بر روی فروش به خرده فروشان تمرکز دارند و خرده فروشان بر فروش محصول به استفاده کننده یا خریدار نهایی. مجموع حجم معاملات در یک خرده فروشی، معمولاً عدد بالایی نیست و این عدد هم حاصل جمع اعداد بسیار کوچکتر (در حدود چند هزار تومن تا چند میلیون تومن) خواهد بود.
در نقطه مقابل، حجم معاملات عمده فروشی چیزی نزدیک به مجموع معاملات خرده فروشیهایی است که از آن عمده فروشی تأمین میشوند، البته پس از کسر سود خرده فروشی از مبلغ جمع. با توجه به این حجم از معاملات، فروش محصولات به صورت عمده معمولاً با درصد کمتری از سود همراه است. با این وجود مجموع سود حاصل از این درصد کم، چندین برابر سودی است که خرده فروشان با حاشیه سود بیشتر به دست میآورند. این موضوع نیز در محاسبه مالیات و پر کردن اظهارنامه مالیاتی بسیار مهم است.
مالیات عمده فروشی چیست؟
طبق قوانین مالیاتی کشور، مالیات مشاغل یا به صورت مستقیم و بر درآمد (وکیل مالیات بر ارث) محاسبه میشود و یا به طور غیر مستقیم که به آن مالیات بر ارزش افزوده هم میگویند. در نوع اول (مالیات مستقیم)، صاحبان مشاغل باید مالیات خود را به صورت سالانه و از طریق پر کردن اظهارنامه مالیاتی، پرداخت نمایند. اما در نوع دوم، مالیات شامل 9 درصد از درآمد حاصل از فروش است. این نوع مالیات به طور غیر مستقیم و روی قیمت اجناس، از خریداران گرفته میشود.
طبق این رویکرد، میتوان نتیجه گرفت که مالیات عمده فروشی و خرده فروشی در ایران، بر اساس نوع ارتباط مشاغل با مشتری محاسبه میشود. خرده فروشان به طور مستقیم کالا یا خدمات خود را به مشتریان عرضه میکنند و عمده فروشان، موجودی اجناس خرده فروشان را تأمین مینمایند. در نتیجه، از آنجایی که عمده فروشان محصول خود را به مشتری نهایی عرضه نمیکنند، کسب و کار آنها شامل مالیات بر فروش نمیشود و مالیات عمده فروشی به شیوهای دیگری محاسبه خواهد شد.
مالیات مشاغل خرده فروشی که در آنها فروشنده در ارتباط مستقیم با مشتری قرار دارد، بر اساس نرخ گردش حساب دستگاه کارتخوان (POS) آنها محاسبه میشود. این مبلغ برای گردش مالی تا 50 میلیون در ماه 15%، برای گردش مالی تا 100 میلیون در ماه 20% و برای گردشهای مالی بیش از 100 میلیون تومان 25% است.
لازم به ذکر است که بنابر بند «ز» از تبصره 6 قانون بودجه سال 1396 کل کشور، مالیات عمده فروشی شامل ارزش افزوده نیز خواهد شد. ضریب ارزش افزوده برای عمده فروشان مواد غذایی و بنکداران بازار، 6% خواهد بود. طبق بند مذکور، این مقررات در خصوص دورههایی که مالیات آنها قطعی نشده است نیز جاری خواهد بود. به این درصد، باید 3% عوارض را هم اضافه کنید که در مجموع به 9% خواهد رسید. البته از سال 1401، ضریب مالیات بر ارزش افزوده به طور کلی 9% محاسبه میشود و نرخ عوارض از ضریب مالیات بر ارزش افزوده منفک نخواهد بود.
محاسبه این ضریب به این صورت است:
- ضریب= کل فروش مشمول دوره = مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده در هر دوره
- نرخ مالیات و عوارض = مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده در هر دوره = مالیات و عوارض ارزش افزوده هر دوره
مالیات عمده فروشی برای مشاغل مختلف چقدر است؟
پرداخت مالیات برای تمامی مشاغل، چه خرده فروشی و چه عمده فروشی از طریق اظهارنامه مالیاتی و سامانه مخصوص آن انجام میشود. نرخ این مالیات به صورت درصدی و برای مشاغل و کسب و کارهای مختلف، بر اساس میزان درآمد آنها متفاوت است.
این درصد بسته به درآمد بنگاههای تجاری و مغازهها، بین 9 تا 25 درصد خواهد بود. سازمان مالیاتی، میزان درآمد کسب و کارها را بر اساس ورودی دستگاههای کارتخوان و درگاههای پرداخت الکترونیکی در فروشگاههای اینترنتی آنها محاسبه مینماید.
درصد مالیات عمده فروشی بر درآمد اصناف مختلف
مالیات عمده فروشی در کسب و کارهای مختلف، بر اساس گروه توزیعی محصولاتی که به خرده فروشان عرضه میکنند، محاسبه میشود. بدیهی است که درصد این مالیات، برای توزیع کالاهای اساسی مثل روغن و برنج و کالاهای غیرضروریتر مانند سوسیس و کالباس و چیپس و پفک متفاوت است. در جدول زیر، به طور جامع به درصد مالیات عمده فروشی در اصناف مختلف میپردازیم. درصد مالیات این مشاغل، بر سود حاصل از فروش محاسبه میشود.
| نوع صنف | گروه توزیعی محصولات | درصد مالیات |
|---|---|---|
| گوشت و مرغ و خشکبار | گوشت و مرغ، زعفران، عسل، آجیل و خشکبار بستهبندی شده، ادویهجات | 10% |
| اقلام اساسی | روغن، تخم مرغ، قند و شکر، پلاستیک و نایلون | 11% |
| آرایشی بهداشتی و نان | مواد شوینده، مواد آرایشی بهداشتی و نانهای بستهبندی شده | 12% |
| تنقلات و غذای آماده | انواع سبزیجات، صیفیجات و میوههای بستهبندی شده، سوسیس و کالباس، پفک و چیپس، کنسرو و غذاهای آماده، بیسکوییت و شکلات و … | 13% |
| آب معدنی و نمک | آب معدنی و نمک بستهبندی شده | 14% |
| بنگاههای املاک | معاملات ملکی | 15.3% |
مشاغل عمده فروشی چگونه از مالیات معاف میشوند؟
از آنجایی که محاسبه مالیات عمده فروشی به طور دقیق و با نظارت وسیع سازمان امور مالیاتی انجام میشود، معافیت از مالیات برای این مشاغل کار سادهای نیست، مگر این که بر اساس یکی از مواد قانونی سازمان امور مالیاتی کشور، این معافیت احراز شود. مواد معافیت از مالیات موارد زیر هستند که البته بسیاری از آنها، هیچ ارتباطی به مشاغل عمده فروشی ندارد.
- معافیت مالیات بر حقوق کارگران و کارمندان
- هزینههای درمان
- اختراع، نوآوری و اکتشاف
- جوایز عملی پژوهشی
- سپردههای بانکی
- جهیزیه و مهریه
- صنایع کشاورزی
- حقوق افرادی که در مناطق کمتر توسعه یافته کار میکنند
- فعالیتهای بخش تعاونی
- صادرات
- صنایع دستی
- فعالیتهای آموزشی
- فعالیتهای تولیدی، گردشگری و معادن
- ترانزیت کالا
- تأمین مالی پروژهها
- فعالیت اقتصادی در مناطق آزاد تجاری – صنعتی
- فعالیتهای فرهنگی هنری
طبق مواد فوق، معافیت از مالیات عمده فروشی در شرایطی محرز میشود که یا در مناطق آزاد مشغول به فعالیت باشند، یا فعالیت آنها مرتبط با مشاغلی چون صنایع دستی، فعالیتهای تولیدی و گردشگری، صادرات و ترانزیت یا صنایع تولیدی کشاورزی باشد. البته برای آگاهی از شرایط قطعی این مواد در شهری که زندگی میکنید، بهتر است با یک مشاور اقتصادی یا وکیل کارآزموده مشورت کنید.
کلام پایانی
طبق قوانین مالیاتی کشور ما، مالیات عمده فروشی از ضریب پایینترین نسبت به مالیات خرده فروشی برخوردار است، اما شما به عنوان یک عمده فروش، مشمول 9 درصد ضریب ارزش افزوده میشوید که باید آن را پرداخت کنید. محاسبه مالیات عمده فروشی فارغ از ارزش افزوده، برای اصناف و تولیدیهای مختلف متفاوت و از 10% تا 15.3% متغیر است. همچنین برخی مشاغل عمده فروشی طبق مواد خاصی معاف از مالیات میشوند که البته برای اطلاع از شرایط دقیق آن، میبایست با یک مشاور اقتصادی یا وکیل در محل زندگی خود مشورت نمایید.
